[ Pobierz całość w formacie PDF ]
naszej pracy na nowym etapie rzeczywistości polskiej 246.
W dniu 25 X 1948 r. odbyła się kolejna narada aktywu żydowskiego PPR, na której przyjęte
zostały wnioski wynikające z uchwał plenum sierpniowo-wrześniowego w odniesieniu do
środowiska żydowskiego. Występujący na tym posiedzeniu z ramienia KC PPR E. Ochab
wskazał na błędy w działalności działaczy żydowskich. Było to w jego opinii przede
wszystkim uleganie tendencjom bundowskim i syjonistycznym, niedocenianie walki klasowej
oraz niedostrzeganie spekulacyjno-kapitalistycznych elementów , niedostatecznie
energiczną walkę przeciwko syjonistycznej ideologii, przeciwko hasłu syjonizmu opuszczenia
przez %7łydów Polski 247. Te same zarzuty sformułowano w przyjętej rezolucji. Uznano w niej
istnienie charakterystycznej żydowskiej odmiany ogólno prawicowo-nacjonalistycznego
odchylenia 248. Krytykowano błędy w odniesieniu do sfery kultury, prasy żydowskiej,
funkcjonowania Komitetów %7łydowskich (uleganie bundowsko-syjonistycznej rzekomo ujęciu
roli i charakteru K%7ł, jako organów autonomii narodowo-kulturalnej ludności żydowskiej,
niedostatecznym zwalczaniu biurokratyzmu w ich działalności itd.). W pracy niektórych
Frakcji PPR-owskich dopatrywano się separatyzmu, sekciarstwa, oderwania od ogólnego
życia partyjnego. Wśród wytycznych pracy działaczy PPR w środowisku żydowskim
akcentowano potrzebę walki klasowej z obcymi elementami wśród %7łydów. Akceptując
przyjęte w uchwale Sekretariatu KC PPR z listopada 1947 r. założenia współpracy
zmierzającej do jedności organicznej z lewicowymi elementami Bundu i z niektórymi
demokratyczno-postępowymi elementami syjonistycznymi , uznano jednak za konieczne
przeciwstawienie się nacjonalistycznemu naciskowi na pewne warstwy pracującej ludności
żydowskiej .
Zalecano wzmocnić pracę ideologiczną wśród członków PPR w środowisku żydowskim,
zbliżyć żydowskich robotników do polskich, zwalczać separatyzm, zwalczać reakcyjne
koncepcje exodusu, przeprowadzenie zmian działalności kulturalnej itd. Ważne były
wskazania w odniesieniu do struktur CK%7łP. Zakładano przebudowę K%7ł. Zamierzano odejść
246
AAN, KC PPR, 295/IX-407, Do Sekretariatu KC (Notatka J. Aazebnika nt. CK%7łP z 12 X 1948 r.), k. 123.
Idea przeprowadzenia wyborów do K%7ł - w miejsce układu wachlarzowego - była wysuwana przez
komunistów już w 1947 r., po wyborach do Sejmu Ustawodawczego. Por. AAN, KC PPR, 295?IX-407, Udział
ludności żydowskiej w Polsce w wyborach do Sejmu Ustawodawczego, k. 111; ibidem, 295?IX-408,
Sprawozdanie z 2 -letniej działalności CK%7ł w Polsce, k. 68. Koncepcję tą popierali też niektórzy przedstawiciele
ugrupowań syjonistycznych, mający złudzenia co do możliwości wzmocnienia tą drogą swych wpływów w
strukturach żydowskich. Por. A. Rozenman, O wybory do Komitetów %7łydowskich, Opinia , nr 14, 20 III 1947 r.
247
AAN, KC PPR, 295/IX/-407, Krajowa narada działaczy PPR pracujących w środowisku żydowskim (25 X
1948 r.), k. 31-32.
248
Por. AAN, KC PPR, 295/IX/-407, Rezolucja narady krajowej działaczy PPR w środowisku żydowskim (25 X
1948r), k.92-93.; ibidem, Referat S. Zachariasza, k. 42-70.
od dotychczasowej zasady parytetu stanowisk dla poszczególnych partii, poprzez włączenia
przedstawicieli żydowskich organizacji gospodarczych, kulturalnych i innych 249. W dyskusji
(wypowiedz B. Marka) znalazł się nawet postulat likwidacji lokalnych K%7ł i pozostawienia
jedynie CK%7łP, jako reprezentacji 250. Nie znalazło to jednak poparcia. Już wówczas
pojawiły się postulaty większego spolszczenia szkolnictwa żydowskiego. Wśród
dyskutantów nie budziła wątpliwości opinia Józefa Gitlera-Barskiego, odrzucającego
zasadność tworzenia żydowskich szkół średnich. Inny dyskutant (Gerber z %7łIH) istnienie
szkolnictwa żydowskiego traktował jako przejaw separatyzmu , choć nie wyraził tego
jednoznacznie 251. Nieco ostrożniejsze były niektóre fragmenty wystąpienia E. Ochaba, który
łagodził nazbyt ofensywne poglądy, m.in. stwierdził, iż:
Ludność żydowska powinna tworzyć swoją kulturę w tej formie, w jakiej ona sobie życzy. Wszelki przymus
w tej sprawie odbija się ujemnie. Nie należy potępiać towarzyszy, którzy wyżywają się w kulturze żydowskiej,
nie powinni jednak prowadzić podwójnej buchalterii 252.
Także w listopadzie 1948 r. na krajowej naradzie działaczy pracujących w środowisku
żydowskim omawiano kroki zmierzające do reorganizacji struktur CK%7łP i jego terenowych
ekspozytur (wybieralność K%7ł i odejście od klucza partyjnego) 253. W tym też okresie
zlikwidowano placówki Agencji %7łydowskiej i Pal-Amtu w Polsce 254. W rok pózniej
zawieszono działalność Jointu .
W 1948 r. dostrzegalne już były działania zmierzające do ograniczenia zakresu działania K%7ł
(likwidacja m.in. Wydziałów Kultury i przejęcie niektórych jego zadań przez zdominowane
przez PPR-owców %7łydowskie Towarzystwo Kultury i Sztuki, zniesienie Wydziałów
Produktywizacji i zlecenie realizacji jego zadań Centrali Spółdzielni Wytwórczych
Solidarność , kierownictwo której także opanowane było przez komunistów, zorganizowanie
Klubów Ludowych, zajmujących się głównie działalnością polityczno-propagandową).
Stopniowo redukowano liczbę etatów w rozbudowanych dotąd strukturach WK%7ł-ów. W dniu
25 maja 1948 r. Biuro Polityczne KC PPR rozpatrywało sprawę emigracji %7łydów, członków
PPR do Izraela. Stwierdzono wtedy, iż wyjazd członka partii do Palestyny w celu walki o
249
AAN, KC PPR, 295/IX-407, Rezolucja narady..., k. 99.
250 [ Pobierz całość w formacie PDF ]
zanotowane.pl doc.pisz.pl pdf.pisz.pl fopke.keep.pl
naszej pracy na nowym etapie rzeczywistości polskiej 246.
W dniu 25 X 1948 r. odbyła się kolejna narada aktywu żydowskiego PPR, na której przyjęte
zostały wnioski wynikające z uchwał plenum sierpniowo-wrześniowego w odniesieniu do
środowiska żydowskiego. Występujący na tym posiedzeniu z ramienia KC PPR E. Ochab
wskazał na błędy w działalności działaczy żydowskich. Było to w jego opinii przede
wszystkim uleganie tendencjom bundowskim i syjonistycznym, niedocenianie walki klasowej
oraz niedostrzeganie spekulacyjno-kapitalistycznych elementów , niedostatecznie
energiczną walkę przeciwko syjonistycznej ideologii, przeciwko hasłu syjonizmu opuszczenia
przez %7łydów Polski 247. Te same zarzuty sformułowano w przyjętej rezolucji. Uznano w niej
istnienie charakterystycznej żydowskiej odmiany ogólno prawicowo-nacjonalistycznego
odchylenia 248. Krytykowano błędy w odniesieniu do sfery kultury, prasy żydowskiej,
funkcjonowania Komitetów %7łydowskich (uleganie bundowsko-syjonistycznej rzekomo ujęciu
roli i charakteru K%7ł, jako organów autonomii narodowo-kulturalnej ludności żydowskiej,
niedostatecznym zwalczaniu biurokratyzmu w ich działalności itd.). W pracy niektórych
Frakcji PPR-owskich dopatrywano się separatyzmu, sekciarstwa, oderwania od ogólnego
życia partyjnego. Wśród wytycznych pracy działaczy PPR w środowisku żydowskim
akcentowano potrzebę walki klasowej z obcymi elementami wśród %7łydów. Akceptując
przyjęte w uchwale Sekretariatu KC PPR z listopada 1947 r. założenia współpracy
zmierzającej do jedności organicznej z lewicowymi elementami Bundu i z niektórymi
demokratyczno-postępowymi elementami syjonistycznymi , uznano jednak za konieczne
przeciwstawienie się nacjonalistycznemu naciskowi na pewne warstwy pracującej ludności
żydowskiej .
Zalecano wzmocnić pracę ideologiczną wśród członków PPR w środowisku żydowskim,
zbliżyć żydowskich robotników do polskich, zwalczać separatyzm, zwalczać reakcyjne
koncepcje exodusu, przeprowadzenie zmian działalności kulturalnej itd. Ważne były
wskazania w odniesieniu do struktur CK%7łP. Zakładano przebudowę K%7ł. Zamierzano odejść
246
AAN, KC PPR, 295/IX-407, Do Sekretariatu KC (Notatka J. Aazebnika nt. CK%7łP z 12 X 1948 r.), k. 123.
Idea przeprowadzenia wyborów do K%7ł - w miejsce układu wachlarzowego - była wysuwana przez
komunistów już w 1947 r., po wyborach do Sejmu Ustawodawczego. Por. AAN, KC PPR, 295?IX-407, Udział
ludności żydowskiej w Polsce w wyborach do Sejmu Ustawodawczego, k. 111; ibidem, 295?IX-408,
Sprawozdanie z 2 -letniej działalności CK%7ł w Polsce, k. 68. Koncepcję tą popierali też niektórzy przedstawiciele
ugrupowań syjonistycznych, mający złudzenia co do możliwości wzmocnienia tą drogą swych wpływów w
strukturach żydowskich. Por. A. Rozenman, O wybory do Komitetów %7łydowskich, Opinia , nr 14, 20 III 1947 r.
247
AAN, KC PPR, 295/IX/-407, Krajowa narada działaczy PPR pracujących w środowisku żydowskim (25 X
1948 r.), k. 31-32.
248
Por. AAN, KC PPR, 295/IX/-407, Rezolucja narady krajowej działaczy PPR w środowisku żydowskim (25 X
1948r), k.92-93.; ibidem, Referat S. Zachariasza, k. 42-70.
od dotychczasowej zasady parytetu stanowisk dla poszczególnych partii, poprzez włączenia
przedstawicieli żydowskich organizacji gospodarczych, kulturalnych i innych 249. W dyskusji
(wypowiedz B. Marka) znalazł się nawet postulat likwidacji lokalnych K%7ł i pozostawienia
jedynie CK%7łP, jako reprezentacji 250. Nie znalazło to jednak poparcia. Już wówczas
pojawiły się postulaty większego spolszczenia szkolnictwa żydowskiego. Wśród
dyskutantów nie budziła wątpliwości opinia Józefa Gitlera-Barskiego, odrzucającego
zasadność tworzenia żydowskich szkół średnich. Inny dyskutant (Gerber z %7łIH) istnienie
szkolnictwa żydowskiego traktował jako przejaw separatyzmu , choć nie wyraził tego
jednoznacznie 251. Nieco ostrożniejsze były niektóre fragmenty wystąpienia E. Ochaba, który
łagodził nazbyt ofensywne poglądy, m.in. stwierdził, iż:
Ludność żydowska powinna tworzyć swoją kulturę w tej formie, w jakiej ona sobie życzy. Wszelki przymus
w tej sprawie odbija się ujemnie. Nie należy potępiać towarzyszy, którzy wyżywają się w kulturze żydowskiej,
nie powinni jednak prowadzić podwójnej buchalterii 252.
Także w listopadzie 1948 r. na krajowej naradzie działaczy pracujących w środowisku
żydowskim omawiano kroki zmierzające do reorganizacji struktur CK%7łP i jego terenowych
ekspozytur (wybieralność K%7ł i odejście od klucza partyjnego) 253. W tym też okresie
zlikwidowano placówki Agencji %7łydowskiej i Pal-Amtu w Polsce 254. W rok pózniej
zawieszono działalność Jointu .
W 1948 r. dostrzegalne już były działania zmierzające do ograniczenia zakresu działania K%7ł
(likwidacja m.in. Wydziałów Kultury i przejęcie niektórych jego zadań przez zdominowane
przez PPR-owców %7łydowskie Towarzystwo Kultury i Sztuki, zniesienie Wydziałów
Produktywizacji i zlecenie realizacji jego zadań Centrali Spółdzielni Wytwórczych
Solidarność , kierownictwo której także opanowane było przez komunistów, zorganizowanie
Klubów Ludowych, zajmujących się głównie działalnością polityczno-propagandową).
Stopniowo redukowano liczbę etatów w rozbudowanych dotąd strukturach WK%7ł-ów. W dniu
25 maja 1948 r. Biuro Polityczne KC PPR rozpatrywało sprawę emigracji %7łydów, członków
PPR do Izraela. Stwierdzono wtedy, iż wyjazd członka partii do Palestyny w celu walki o
249
AAN, KC PPR, 295/IX-407, Rezolucja narady..., k. 99.
250 [ Pobierz całość w formacie PDF ]